Samuel Nakielski

Nakielski Andrzej, imię zakonne Samuel (1584 – 1652), zakonnik zakonu Bożogrobców miechowskich, historyk. Urodzony w Nowopolu późniejszy Koniecpol) koło Lelowa w woj. krakowskim, w rodzinie drobnego szlachcica Stanisława, wywodzącego się pobliskiego Nakła, może ze Szreniawitów (Pękalski). Nakielski po ukończeniu szkoły parafialnej w Lelowie zapisał się 16 IX 1603 na Wydział Artium Akademii Krakowskiej, na którym uzyskał w r. 1606 stopień bakałarza. W r. 1611 wstąpił do klasztoru Bożogrobców w Miechowie, przeszedł teologiczne przeszkolenie w gnieźnieńskim konwencie swego zakonu i w r. 1613 przyjął w Gnieźnie święcenia kapłańskie. Przez krótki okres był kaznodzieją w klasztorze przeworskim, następnie objął w Miechowie obowiązki kustosza, a niebawem na krótko urząd prowincjała (u bożogrobców drugorzędnego znaczenia) nad klasztorami małopolskimi. W r. 1617 został Nakielski prepozytem chylącego się ku ruinie klasztoru i szpitala Św. Jadwigi w Krakowie na Stradomiu. W ciągu dwudziestoletniego (do r. 1646) przełożeństwa zabezpieczył i odrestaurował klasztorne budowle oraz powiększył majątek konwentu. Prowadził i wygrał dwa długotrwale procesy: z magistratem miasta. Kazimierza, zakończony aż w nuncjaturze warszawskiej, o prawo założenia umocnień murów klasztornych od strony Wisły i Kazimierza, oraz z misjonarzami katedralnymi o klasztorne domki i plac przy Bramie Grodzkiej. Nie zaniedbywał przy tym troski o duszpasterstwo w klasztornym kościele i o należyty poziom życia podległych mu zakonników. Równocześnie utrzymywał Nakielski bliski kontakt z macierzystym klasztorem w Miechowie, gdzie stał się prawą ręką prepozyta generalnego Macieja Łubieńskiego (1617 – 1627), zwłaszcza od jego wyniesienia w r. 1621 na biskupstwo chełmskie. Między innymi czuwał Nakielski nad porządkowaniem archiwum zakonu i kompletowaniem miechowskiej biblioteki, jeździł (1624) do biskupa wrocławskiego arcyksięcia Karola w sprawie wliczenia do kongregacji miechowskiej konwentu bożogrobców w Nysie, prowadził i wygrał w konsystorzu krakowskim proces z plebanem w Sobolowie o zwrot dziesięcin probostwu bożogrobców w Chełmie. Z zachęty Łubieńskiego jął się Nakielski także pracy naukowej. W r. 1620 zebrał w jedną całość i ogłosił drukiem właściwe zakonowi bożogrobców teksty brewiarzowe, pt. „Officia propria festorum… ordinis SS. Sepulchri Domini Hierosolymitani” (Cracoviae 1620), a w r. I625 opublikował historię swego zakonu od jego zalodzenia w Jerozolimie aż po fundację miechowską w r. 1162, pt. De sacra antiquitate et statu ordinis… custodum… Sepulchri Domini Hierosolymitani (Cracoviae 1625). Ostatnia praca, w której przy znacznej erudycji wykazał Nakielski uzdolnienie do badan historycznych, zyskała mu w zakonie opinię uczonego. Toteż generalny prepozyt Łubieński zezwolił mu w nagrodę odbyć pielgrzymkę do Rzymu z okazji ogłoszonego na r. 1625 jubileuszu i starać się tam o stopień doktora. Po dopełnieniu w listopadzie i grudniu tego r. w Rzymie dewocji jubileuszowej promował się Nakielski dnia 9 I 1626 w Sapienzy na doktora teologii. W drodze powrotnej po odbyciu pieszej pielgrzymki do Loreto zatrzymał się w Padwie (wpisany do metryki nacji polskiej 18 III), gdzie przez 6 tygodni słuchał wykładów profesorów miejscowego uniwersytetu. Lata 1626 – 34 poświęcił Nakielski studiom nad dziejami zakonu bożogrobców w Polsce. W oparciu o ogromny materiał źródłowy stworzył dzieło pt. Miechovia sive promptuarium antiquitatum monasterii Miechoviensis… (Cracoviae 1634, 984 strony; dodrukowane uzupełnienia ze zdarzeniami do r. 1646), w którym obok historii konwentu miechowskiego uwzględnił również dzieje innych klasztorów polskich. Wydane w postaci monumentalnej, nie straciło ono do dziś wartości naukowej dla zamieszczonych w nim dokumentów, dziś w części już przepadłych. W 1646 lub w 1647 r. Nakielski opuścił Kraków i zamieszkawszy w Miechowie, oddał się wyłącznie ascetycznym praktykom zakonnym. Zmarł 12 I 1652 i został pochowany w podziemiach miechowskiego kościoła. W r. 1668 zakon uczcił jego pamięć marmurowym nagrobkiem. Tablica nagrobna Nakielskiego w miechowskim kościele, wykonana z marmuru przez kamieniarza Jędrzeja Czernicę, jeszcze istniała w r. 1917